Hoe Ayurveda mij de herfst door helpt
Ik hou van de herfst. Hoewel ik geboren ben op de laatste dag van de zomer, voel ik dat ik thuishoor in de herfst. De prachtige warme kleuren in de natuur, de frisse ochtendlucht, warme truien, warme sokken, Downton Abbey kijken onder een warm dekentje. De herfstzon die me nog gelukkiger maakt dan de zomerzon omdat je voelt dat ze schaarser wordt. Het naar binnen keren, vertragen, tot rust komen.
Hoewel ik enorm blij word van de herfst, vind ik het ook een moeilijke periode. Want hoewel ik heel sterk de nood voel om te vertragen en naar binnen te keren, voel ik niet altijd de toestemming. De seizoenen lijken namelijk geschrapt te zijn uit ons moderne leven. Het is eindeloos zomer en in november moet je evenveel presteren en bereiken als in juni. Behalve tijdens de wekelijks verplichte yogales bestaat vertragen niet meer. Iedereen lijkt het zelfs nóg drukker te hebben, door alle dingen die ‘dit jaar nog moeten gebeuren’. We zetten de verwarming hoger, doen wat meer lichten aan en gaan gewoon door.
Voor mij werkt dit niet. Mijn lichaam krijgt het moeilijk wanneer ik niet luister naar de signalen van de seizoenen. Dit werd voor mij duidelijker toen ik een aantal jaar geleden Ayurveda ontdekte, de eeuwenoude gezondheidsleer uit India. Ik ben zeker geen expert en ik pas ook niet alles uit de Ayurveda toe, maar ik hou ervan om de elementen eruit te halen die resoneren bij mij. Wat ik zo waardevol vind aan Ayurveda is dat alles draait om het zoeken naar balans. Om die balans te bewaren, wordt er gewerkt met tegenstellingen die elkaar in evenwicht brengen. Licht en donker, warm en koud, snel en traag. Te veel van het ene brengt de weegschaal uit evenwicht en zorgt voor klachten en ongemakken.
De herfst wordt gezien als het Vata-seizoen, het seizoen waarin lucht en ether overheersen. Dominante kenmerken zijn droog, licht, koud, ruw, subtiel en beweeglijk. Dat merk je aan het weer, dat kouder, droger en winderiger is, maar dat heeft ook effect op hoe je je voelt. Wanneer Vata uit balans raakt, kan je dat merken aan:
een droge huid of lippen
koude handen en voeten
een opgeblazen buik of wisselende stoelgang
onrustige slaap
piekergedachten of gevoelens van onrust
duizeligheid
Hoe krijg je de weegschaal weer in balans? Door te gronden, te verwarmen en te vertragen.
Ik heb een aantal simpele manieren gevonden om dit toe te passen in mijn leven.
1. Warmte – om je innerlijke vuur warm te houden
Ik let er in de herfst op om mijn lichaam warm te houden. Zo blijft het ontspannen, verlies ik minder energie en blijf ik mentaal meer in balans. Extra laagjes kleding, een warm dekentje, een warmwaterkruik, een warm bad. Alles om lekker warm te blijven. Ik spendeer extra aandacht aan mijn voeten, aangezien koude voeten zorgen voor een koud lichaam. Warme sokken, wollen pantoffels en warme voetenbadjes vind ik zalig in de herfst.
Die warmte trek ik ook door naar mijn voeding. Ik hoor mensen vaak zeggen dat je maar één keer per dag warm mag eten. Ik vraag me oprecht af wie het heeft beslist en zeker in de herfst en winter ben ik het er niet mee eens.
In de Ayurveda wordt je spijsvertering namelijk gezien als een brandend vuur. Een sterk vuur zorgt ervoor dat je lichaam je voeding goed kan verteren en de voedingsstoffen optimaal kan opnemen. Dooft het vuur, dan wordt dat een pak moeilijker. Eén van de grootste boosdoeners die je vuur kunnen doven zijn koude en rauwe voedingsmiddelen. Warme, gare voeding houdt je vuur lekker warm.
Daarom vermijd ik in de herfst koude of rauwe maaltijden zoveel mogelijk. Ik vervang rauwe groenten en salades door soepen, curry’s en stoofpotjes. Voor het ontbijt kies ik voor een warme havermout met gestoofd fruit. Tegen ijsjes zeg ik even vaarwel en mijn iced matcha ruil ik in voor warme kruidenthee. Ik voeg graag nog extra verwarmende kruiden toe aan mijn eten, zoals kaneel, gember, kardemom en zwarte peper. Die stimuleren je spijsvertering en verhogen je innerlijke warmte. Zo laat ik mijn voeding me langs binnen verwarmen, en mijn lichaam is daar dankbaar voor.
2. Rust & ritme – om eindelijk te mogen vertragen
De herfst is hét seizoen om te vertragen en los te laten. De natuur keert naar binnen en aan ons wordt hetzelfde gevraagd. Ik voelde hier even veel weerstand tegen als iedereen, tot ik beter begon te luisteren naar de signalen van mijn lichaam. Omdat je zenuwstelsel in de herfst gevoeliger is voor prikkels, voel ik dat ik nog meer nood heb om overprikkeling te vermijden. Overdag val ik ook nog wel eens in de valkuil van de rat race, maar mijn avonden zijn heilig. Ik hou ervan om mijn avonden zo rustig mogelijk te houden, zodat mijn systeem geleidelijk aan kan ontspannen en zich kan voorbereiden op slaap. Van zodra mijn zoontje in bed ligt, probeer ik daarom om zoveel mogelijk externe prikkels te vermijden. Dat betekent vooral geen sociale media, geen mails beantwoorden, geen spannende films kijken.
Hoewel ik normaal heel slecht ben in structuur en planning, merk ik wel dat mijn systeem baat heeft bij de voorspelbaarheid van een bepaalde routine. Niet elke dag is hetzelfde, maar ik heb wel veel meer energie én rust als ik elke dag op hetzelfde uur ga slapen en opsta. Ook andere activiteiten en maaltijden op dezelfde momenten plannen, geeft mijn lichaam de kans om in een ritme te komen waar het zich goed in voelt.
3. Gronding – om in je lichaam te zakken
Ik voel de beweeglijke energie van de herfst vooral mentaal. Mijn focus en gedachten lijken soms mee te vliegen met de wind en ook mijn emoties durven wat meer turbulentie vertonen. Van zodra het weer verandert, voel ik heel sterk dat ik meer gronding nodig heb om stabiel te blijven.
Alles wat me in connectie brengt met mezelf, de natuur en het huidige moment helpt mij om te gronden. Een wandeling in de natuur is voor mij de beste start van de dag. De frisse lucht, de zon die opkomt, de vogels die fluiten. Opmerken hoe de natuur verandert doorheen het seizoen. Ik kan er zo van genieten om die verbinding met de natuur te voelen en even echt aanwezig te zijn in het moment.
Ook yoga helpt, voornamelijk yoga die focust op het onderlichaam en het onderste chakra, ook wel het wortelchakra genoemd. Visualisaties van wortels in de grond helpen me om te voelen dat ik gedragen word, dat ik stevig sta.
Daarnaast merk ik dat ademhalingsoefeningen een enorme impact hebben op mijn staat van zijn. Trage, diepe buikademhalingen brengen mijn energie uit mijn hoofd terug naar mijn lichaam. Een paar minuten bewust diep in en uit ademen is voldoende om mezelf terug naar het hier en nu te halen.
De herfst herinnert me er elk jaar opnieuw aan hoe belangrijk het is om mee te bewegen met de natuurlijke ritmes van het leven. Wat ik zo mooi vind aan deze periode, is dat ze ons uitnodigt om even te vertragen en te voelen wat er vanbinnen leeft. Alsof de natuur fluistert dat we niet altijd “aan” hoeven te staan, dat we niet alles hoeven vast te houden, en dat we net sterker worden wanneer we loslaten.
Door de principes uit de Ayurveda zachtjes in mijn leven te gaan toepassen, heb ik geleerd dat zelfzorg niet draait om perfectie, maar om afstemming. Om elke dag opnieuw te gaan voelen wat ik nodig heb. Soms is dat warmte. Soms rust. Soms gronding. En soms gewoon de toestemming om even niets te moeten.
Ik hoop dat deze eenvoudige rituelen je mogen inspireren om dit bijzondere seizoen op jouw manier te beleven. Misschien doe je dat al intuïtief, maar ik wil je uitnodigen om extra aandachtig te luisteren naar de signalen van je lichaam, en te zoeken naar jouw manieren om de balans te bewaren.
Ik hoop dat dit een warme, zachte herfst voor je mag zijn 🍂
